Żelazo dla dzieci - ważny element diety

Dlaczego żelazo jest tak ważne?
 
Jak to zostało wspomniane, żelazo stanowi istotny składnik hemoglobiny czyli czerwonego barwnika. Jest to białko, które buduje erytrocyty (czerwone krwinki), pełniąc przy tym ważną rolę transportowania tlenu do tkanek oraz narządów znajdujących się w całym organizmie. Łatwo zatem wywnioskować, że prawidłowy poziom żelaza pozwala utrzymać optymalne dotlenienia owych tkanek i narządów, co pozwala prawidłowo funkcjonować całemu organizmowi.
 
Co istotne, posiadamy dwie główne pule, w których żelazo jest magazynowane. Jedna związana jest z transferyną, druga zaś z ferrytyną (jest to pula łatwo dostępna, zawarta m.in. w śledzionie, szpiku czy mięśniach). Trzecią - nieaktywną - pulą zapasową jest hemosyderyna, która wykorzystywana jest przez organizm w momencie, kiedy do magazynów dostarczana jest zbyt duża ilość Fe. Co ciekawe, zapasowe żelazo w organizmie mężczyzny osiąga poziom około 1000 mg, zaś u kobiet i dzieci 100-200 mg.
 
Warto przy tym zaznaczyć, iż żelazo pełni też ważne funkcje w syntezie DNA, a także w procesie zwalczania zagrażających zdrowiu drobnoustrojów - bakterii i wirusów - co istotnie wspiera pracę układu odpornościowego. Fe oddziałuje również na metabolizm cholesterolu, pomaga detoksykować wątrobę oraz wspiera optymalne działanie licznych enzymów, cytokin (białek potrzebnych do wytworzenia prawidłowej odpowiedzi immunologicznej), a także hormonów.
 
Zbyt niski poziom żelaza - na co zwrócić uwagę?
 
Biorąc pod uwagę powyższe informację, troska o utrzymanie odpowiedniego stężenia żelaza w organizmie jest niezwykle istotna. Warto zatem poznać objawy, które mogą świadczyć o tym, że jego poziom nadmiernie spada:
 
-        osłabiona odporność dziecka (częstsze infekcje),
-        szybsze męczenie się (poczucie osłabienia, senność),
-        zaburzenia nastroju (osłabienie nastroju w kierunku depresyjnym, apatia),
-        trudności w szkole (problemy z koncentracją, uwagą, pamięcią),
-        zaburzenia rytmu serca (m.in. tachykardia),
-        nadmierna suchość skóry, pękanie, zaczerwienienie, bladość (także bladość błon śluzowych, np. w jamie ustnej),
-       suchość oraz łamliwość włosów i paznokci (paznokcie mogą dodatkowo przybierać łyżeczkowaty kształt),
-      zaburzenia łaknienia (u dzieci może pojawić się chęć spożywania produktów, które nie są jadalne, np. karton, krochmal, czy też glina).
 
Co może być przyczyną spadku stężenia żelaza u dzieci?
 
Najczęstszą przyczynę stanowi w tym zakresie źle zbilansowana dieta, która wiąże się z niedostateczną ilością żelaza w konsumowanych przez dziecko produktach. Spadki poziomu opisywanego tu składnika mogą być spowodowane także chorobami układu trawiennego. Częste biegunki oraz stany zapalne żołądka i jelit przyczyniają się do upośledzenia wchłaniania żelaza. Jego zbyt niskie stężenie wystąpić może także w przypadku zwiększonej utraty krwi - np. z dróg moczowych, rodnych, oddechowych, czy też z układu trawiennego.
 
Co istotne, należy pamiętać, iż w życiu dziecka występują okresy, które naturalnie związane są ze zwiększonym zapotrzebowaniem na żelazo. Dzieje się to m.in. na etapie dojrzewania. Szczególnie narażone są pod tym względem również wcześniaki, w których to przypadku istnieje bezwzględne wskazanie podawania żelaza (wiąże się to z faktem, iż owy mikroskładnik dostarczany jest dziecku w ostatnim trymestrze ciąży - jeśli trymestr ten trwa krócej, siłą rzeczy mniejsza jest też pula przekazanego żelaza).
 
Jak utrzymać prawidłowy poziom żelaza - dieta
 
Jedną z podstaw dbania o utrzymanie prawidłowego poziomu żelaza w organizmie jest odpowiednia dieta. W przypadku żelaza nie jest to jednak takie proste, ponieważ absorpcja  z pożywienia wynosi średnio zaledwie około 10 proc. Duży wpływ ma na to m.in. forma chemiczna spożywanego żelaza - hemowe vs. niehemowe.
 
Żelazo hemowe jest rodzajem lepiej przyswajalnym i bardziej odpornym na wpływ czynników zaburzających proces wchłaniania. Znajduje się w produktach odzwierzęcych:
 
●       podrobach (zwłaszcza w wątróbce wieprzowej),
●       mięsie (głównie w wołowinie),
●       rybach, małżach, ostrygach,
●       żółtkach jaj,
●       i innych.
 
Jeśli zaś chodzi o produkty roślinne, w nich znajdziemy żelazo niehemowe:
 
●       rośliny strączkowe (soja, biała fasola, soczewica),
●       tofu,
●       warzywa (np. natka pietruszki, jarmuż, brokuły),
●       produkty zbożowe (kasze, ciemne pieczywo etc.),
●       orzechy (polecane są m.in. nerkowce i laskowe),
●       kakao,
●       i inne.
 
Istotne jest również włączenie do diety dziecka składników dodatkowo wspierających wchłanianie żelaza i jednoczesne spożywanie ich z wyżej wymienionymi produktami. Jest to m.in. witamina A, beta-karoten, różnego rodzaju kwasy organiczne ale przede wszystkim witamina C. Jej źródło stanowi m.in. acerola, natka pietruszki, czarna porzeczka, czerwona papryka i brukselka. Co ważne, należy też unikać produktów działających odwrotnie, tj. utrudniających przyswajanie żelaza. Działa tak m.in. żywność bogata w błonnik, w niektóre pierwiastki (cynk lub wapń), czy też picie herbaty (wiąże się to z aktywnością obecnych w jej składzie tanin i polifenoli).
 
Troska o odpowiednią dietę dziecka jest w tym kontekście niezwykle istotna. Pamiętajmy jednak, że jeżeli pojawią się jakiekolwiek sygnały płynące z organizmu, które mogą świadczyć o zbyt niskim poziomie żelaza, należy skonsultować je z lekarzem.